İçindekiler

GİRİŞ

1.      DEPO ÇALIŞMA GÜVENLİĞİ ÖNERİLERİ

1.1.       Araç ve Ekipman Güvenliği

1.2.       Kayma, Takılma ve Yüksekten Düşmeye Yönelik Güvenlik

1.3.       Yük Kaldırma

1.4.       Yangın Güvenliği

SONUÇ

Kaynakça

GİRİŞ

Depo iş faaliyetleri çok sayıda güvenlik riski barındırmaktadır. Bunlar kontrol edilmez ve önlenmeleri için gereken tedbirler alınmazsa maliyetleri çok ağır olabilir. Bu maliyetler maddi kayıp olabileceği gibi, iş gücü kayıplı yaralanmalar, telafisi olmayan uzuv kayıpları hatta hiç kimse temenni etmese de ölümlere kadar varabilir. Aşağıdaki tablo tüm faaliyet alanlarında gerçekleşen toplam iş kazası ve ölüm sayılarını içermektedir.

 201320142015201620172018
İş Kazası Geçiren Sigortalı Sayısı191.389221.366241.547286.068359.653430.985
Ölüm Sayısı1.3601.6261.2521.4051.6331.541

Kaynak:1. (SHD İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Raporu (Gözden Geçirilmiş-2019), 2020)

              2. (SGK Raporu, 2018)

Tabi ki bu noktada sadece temennide bulunarak hareket etmek ve iyi sonuçlar beklemek anlamsız olacaktır. Sorumluluk sahibi bir işverenin, amir veya yöneticinin güvenlik prosedürlerinin uygulanmasını ve bu uygulamalarda devamlılığı sağlaması beklenir. Bu uygulamalar personel sağlığına önem verildiğini gösterir ki, buda hem çalışanların motivasyonunu  hem de  liderliğinize olan güvenlerini artırır.

1.     DEPO ÇALIŞMA GÜVENLİĞİ ÖNERİLERİ:

1.1.  Araç ve Ekipman Güvenliği:

Güvenli forklift kullanımı, çarpma ve ezilme sonucu ölüme kadar varabilecek kazaları önlemek için gereken en önemli unsurlardan birisidir. Bu sebeple forklift bakım ve kullanımının kuralları net şekilde belirlenmeli ve forklift operatörlerince bu kurallara istisnasız uyulması sağlanmalıdır. Bu kurallar;

  • En önemli kural; kurallara uymada sıfır tolerans politikasının uygulanmasıdır.
  • Forklifti sadece eğitimini görmüş ve yetkilendirilmiş forklift ehliyetli operatörler kullanmalıdır.
  • Bir forklifti kullanırken baret, koruyucu gözlük, güvenlik ayakkabıları ve vücudu saran giysiler giyilmelidir.
  • Çalışmaya başlamadan önce operatör tarafından forkliftin gerekli temel teknik kontrolleri kontrol listesi üzerinden yapılmalıdır.
  • Forkliftle, yasaklanmış alanlara girilmez. Köşelere, çıkışlara, girişlere ve canlılara yaklaşırken hız düşürülmeli ve korna ile ikaz edilmelidir.
  • Tepe korkuluğu ve yük yaslama korkuluğu olmayan forkliftler kesinlikle kullanılmamalıdır.
  • Hareket halinde iken yük geriye yaslanmış ve çatallar mümkün olduğunca aşağıda olmalıdır.
  • Forklift çatallarında canlı taşınmamalı veya yukarı kaldırılmamalıdır. Diğer insanların forkiftin yanlarına binmesine izin verilmemelidir. Forkliftler sadece yük taşımak için dizayn edilmiştir.
  • Forklift kaygan yüzeylerde kullanılmamalıdır. Kum, çakıl, buz veya çamurlu zeminlerde devrilmeyle sonuçlanan kazalar yaşanabilir. Kullanım zorunlu ise en yavaş şekilde ve çevre güvenliği alınarak kullanılmalıdır.
  • Kimsenin forkliftin yük veya kaldırma mekanizmasının altından geçmesine ya da durmasına izin verilmemelidir.
  • Hareket halindeyken ani olarak, durdurma veya hareket yönünü değiştirme işlemi yapılmamalıdır.
  • Islak elle ve ayakkabılarla forklift kullanılmamalı ve eller yağlı iken kesinlikle kontrol kollarını tutulmamalıdır.
  • Forkliftin ve taşıdığı yükün ağırlığını taşıyamayacak geçiş yolları üzerinde forklift kullanılmamalıdır. Bu tür noktalara forkliftin girişini engellemek için bariyerler konmalıdır.
  • Forklift kullanırken telefonla konuşulmamalı, müzik vb. dinlenmemeli, özel çalışma şartlarının gerektirdiği durumlar hariç kesinlikle kulaklık takılmamalıdır.
  • Hız limitlerine mutlaka uyulmalıdır.
  • Mümkün olduğunca tek yönlü, operatöre minimum manevra yaptıracak bir sistem kurulmalıdır.
  • Forkliftin yakıt dolumu bu iş için özel olarak ayrılmış bir yerde yapılmalıdır. Yakıt alma sırasında kontak kapatılmalı, ateşle yaklaşılmamalıdır.
  • Akülü araçlarda, aküler araç üzerindeyken şarja takılmamalıdır.
  • Forklift sadece müsaade edilen alanlara park edilmelidir. Çatallar tamamen zemine değecek biçimde indirilir, vites kolu “PARK” konumuna ve kontak anahtarı da “OFF” konumuna alınır. Kontak anahtarı kesinlikle araç üzerinde bırakılmaz ve tekerleklerin arkasına takoz koyularak emniyete alınır.
  • Forkliftlerin bakımları uzman kişilerce belirlenen takvimlerde yine uzman kişilerce düzenli olarak yapılmalıdır.

Temel kuralların bulunduğu bu liste daha da uzatılabilir. Ayrıca İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliğine buradan ulaşabilirsiniz. (Mevzuat Bilgi Sistemi, 2020)

1.2.  Kayma, Takılma ve Yüksekten Düşmeye Yönelik Güvenlik:

Tüm faaliyet alanlarında olduğu gibi depo içi yaralanmaların da çoğu kayma/takılma sebepli düşme ve maalesef sonu ölümle de bitebilen yüksekten düşme şeklinde olmaktadır. Ülkemiz mevzuatında yüksekte çalışma “seviye farkı bulunan ve düşme sonucu yaralanma ihtimalinin oluşabileceği her türlü alanda yapılan çalışma” şeklinde tanımlanmaktadır. (Yapı İşlerinde Yüksekte Çalışmalarda İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulama Rehberi, 2018)

Bir insan düşmeye başladığında yaklaşık 10 N/kg yerçekimi ivmesi ile bir saniyede yaklaşık 35 km/s hıza ulaşarak yaklaşık 5 metre yol kat eder. İkinci saniyenin sonunda kat ettiği mesafe yaklaşık 20 metre, hızı ise 70 km/s’e ulaşır. Öncesinde tedbir alınmamışsa bir kez başladıktan sonra durdurmanın neredeyse imkânsız olduğu bu eylem çoğu kez ciddi yaralanma hatta ölüm ile sonuçlanır. (Akarsu, 2016)

Tüm bu riskler bilinmesine ve çok basit kuralların uygulanması ile bu kazaların önüne geçilebilecek olmasına rağmen; dünyada ve ülkemizde meydana gelen iş kazalarında yüksekten düşme; bütün ölümcül vakalar içerisinde ilk sırada yer almaktadır. (Akarsu, 2016)

Bu kazaların depolarda meydana gelmesini engellemek için alınabilecek tedbirler;

  • Temizlik yapan personel, yürüyüş ve forklift yollarında engel olabilecek malzemeleri ortadan kaldırmalı, dökülen malzemeleri uygun kimyasallar ve ekipmanlarla temizlemelidir.
  • Ofislerde dolap üstlerine malzeme konmamalı, kablolar toplu ve düzgün halde tutulmalıdır.
  • Zemin için mümkün olduğu kadar kaymayı engelleyen zemin boyası kullanılmalı, boya kullanılamayan merdiven gibi noktalarda kaymaz bantlar yapıştırılmalıdır. Ayrıca personel iş ayakkabıları da kaymaz tabanlı olmalıdır.
  • Yüksekte çalışmanın gerektiği durumlarda mutlaka emniyet kemeri kullanılmalıdır.
  • Yüksekte çalışılan noktalarda çevrede forklift hareketlerine müsaade edilmemelidir.
  • İstif alanlarına, forkliftlerin hareket alanlarına kesinlikle yaya girişine müsaade edilmemelidir.
  • Rafa konan malzemelerin dengeli durduğundan emin olunmalıdır.
  • Malzeme altında kullanılan paletler sağlam ve taşıdığı malzeme için dayanıklı olmalıdır.
  • Depo içerisinde istifler sürekli olarak görsel kontrolde tutulmalı, olası risk durumlarında anında müdahale edilmelidir.
  • Uygun iş kıyafetleri depo içerisinde mutlaka ve istisnasız kullanılmalıdır.

1.3.  Yük Kaldırma:

Depo personeli, güvenli ve doğru bir şekilde yapılmadığında kas/iskelet sistemi için önemli risk oluşturan yük kaldırma faaliyetleri gerçekleştiriyor olabilir. Basit bir kaç kurala uyulması sağlanarak bu risk ortadan kaldırılır.

  • Mümkün olduğunca malzemelerin insan gücü ile taşınmasından kaçınılmalıdır.
  • Çoğu insan için geçerli olan 20-25 kg ağırlık sınırı aşılmamalıdır.
  • Malzemeler bulunduğu yerden alınırken, taşınırken ve hedef noktaya bırakılırken uygulanması gereken doğru ve sağlıklı yöntemler hakkında personel eğitilmeli, depo içerisine hatırlatıcı görseller asılmalıdır.
  • Kullanılan halat, zincir gibi ekipmanlar bulunuyorsa kuru yerlerde muhafaza edilmeli, yıpranmaya ve metal yorgunluğuna karşı kontrol altında tutulmalıdırlar.

1.4.  Yangın Güvenliği:

Depolar, içerisinde bulunan malzemelere bağlı olarak yangın çıkmasına ve çıkan yangının hızla yayılmasına müsait tesislerdir. Bu sebeple her ihtimal göz önünde bulundurularak gerekli tüm önleyici ve erken uyarıcı tedbirler titizlikle alınmalı, bir yangın anında müdahale için kullanılacak gerekli tüm ekipmanlar her an kullanıma hazır bulundurulmalıdır.

2019 yılında İstanbul’da gerçekleşen tüm yangınların sebebi olarak ilk sıradaki sigara %40,8, ikinci sıradaki elektrik %21,2 paya sahiptir. 2020 nin ilk altı ayında bu oranlar %35,1 ve %24,8 olarak değişse de sıralamadaki yerler değişmemiştir. (İstanbul Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Daire Başkanlığı, 2020)

YILLARA GÖRE YANGINLAR

YILLARA GÖRE YANGINLARIN SEBEPLERİ

Depoya ve çalışanlara zarar verdiği gibi değerli kaynak ve üretim süreci kaybına da yol açan yangın riskini en aza indirmek için;

  • Yangın tatbikatlarının düzenli olarak ciddi şekilde uygulanması gerekmektedir. Böylece kaçış yollarının pratikte çalışıp çalışmadığı kontrol edilebildiği gibi yeni ve eski personelin yangın çıkış yollarının ve toplanma noktasının yerini bilmesini/hatırlamasını sağlayacaktır.
  • Bilgilendirici ve hatırlatıcı eğitimler uzman kişilerce uygun takvimde yapılmalıdır.
  • Yangın alarmları, duman dedektörleri, yangın söndürücüler ve sprinkler sistemler uzman kişilerce belirlenen sıklıkta ve yine uzman kişilerce kontrol edilmelidir.
  • Yangın söndürme sistemleri kesinlikle depo temizliğinde kullanılmamalıdır.
  • Yangın acil durum tahliye ve ilk müdahale planı oluşturulmalıdır.
  • Acil durum aydınlatmaları takılı ve çalışır vaziyette olmalıdır. Yangın kaçış yolları, tüm çıkışlar tabela ile gösterilmeli ve bu tabelalar en uygun şekilde aydınlatılmalıdır.
  • Yangın söndürme sistemlerini besleyen elektrik sistemi depoyu besleyen sistemden ayrı olmalıdır. Yangın anında deponun elektrikleri kesilecektir.
  • Yangın pompa sistemi mutlaka yedekli olmalıdır.
  • Depolardaki yanıcı ve parlayıcı maddeler prosedürlere uygun şekilde muhafaza edilmelidir.
  • Depoda yapılabilecek olası kaynak vb. kıvılcım çıkartan çalışmalarda ortam yangın güvenliğine göre hazır hale getirilmeli, uzman kişilerin denetiminde tedbirler alınmalıdır.
  • Depo ve ofis ortamında kesinlikle sigara ya da elektronik sigara içilmemelidir. Elektronik sigaralar patlama riskleri sebebiyle deponun her hangi bir yerinde ya da ofislerde bırakılmamalıdır.
  • Uzun süre kullanılmayacak cihazların elektrik bağlantıları kesilmelidir.
  • Akü şarj odası deponun içerisinde olmamalıdır. Depoya bitişik yapılması gerektiği durumlarda yanmayan duvarla ayrılmalıdır.
  • Akühanede duman dedektörü yanında zehirli ve yanıcı gazlar için de dedektör bulundurulmalıdır.
  • Elektrik panoları içerisinde aerosol yangın söndürme sistemleri kurulmalıdır.

SONUÇ

İşçilere sağlık ve iş güvenliği konularında eğitim vermek yasal bir zorunluluktur. Ancak uygulanmadıktan sonra, sadece yasal yükümlülükleri yerine getirmek için verilen eğitimlerin hiçbir anlamı olmayacağı gibi, hem şirkete hem de çalışana maliyetleri çok yüksek olabilir.

Bu sebeple her çalışan kendi görev alanı içerisinde nasıl güvenli bir şekilde çalışacağını bilmeli ve uygulamalıdır. Yöneticilerin ise bu kuralları uygulamada daha hassas davranmaları ve çalışanlarına örnek olmaları gerekmektedir. Sizin uymadığınız kurallara sizin olmadığınız ortamda istisnasız uyulmasını beklemek sadece iyi niyetli bir beklenti olacaktır.

Son olarak; olası risk durumlarının ve ramak kala bildirimlerinin hızlı şekilde raporlanması sağlanarak, kazaları yaşanmadan ortadan kaldıracak, çalışma ortamını daha güvenli kılacak bir sistem kurulmalı ve bu uygulamanın çalışanlar tarafından içselleştirilerek bir  şirket kültürü haline getirilmesi sağlanmalıdır.

Kaynakça

Akarsu, D. (2016). YÜKSEKTEN DÜŞME KAZALARI ÜZERİNE RİSK DEĞERLENDİRMESİ. YÜKSEKTEN DÜŞME KAZALARI ÜZERİNE RİSK DEĞERLENDİRMESİ. Ankara, Türkiye: ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI iŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Daire Başkanlığı. (2020, 07 15). 2020 Yılı İstatistikleri. İstanbul İtfaiyesi: http://itfaiye.ibb.gov.tr/img/haziran2020/haziran2020_13921472020_.pdf adresinden alındı

Mevzuat Bilgi Sistemi. (2020, 07 14). Mevzuat Bilgi Sistemi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=18318&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5 adresinden alındı

SGK Raporu. (2018). İş Kazası ve Meslek Hastalığı İstatistikleri(4-1/a). Ankara: SGK.

SHD İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Raporu (Gözden Geçirilmiş-2019). (2020, 07 14). Sosyal Haklar Derneği: https://sosyalhaklardernegi.org/shd-isci-sagligi-ve-is-guvenligi-raporu-gozden-gecirilmis-2019/ adresinden alındı

Yapı İşlerinde Yüksekte Çalışmalarda İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulama Rehberi. (2018, Mart). Ankara: T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü.

Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.